Stap 4: Hoe ben ik eigenlijk geworden wie ik ben… ?
Samenvatting voorbereidende stappen (1, 2 en 3)
De voorbereidende stappen leerden me drie dingen:
- Ik heb een dik vet probleem en dat probleem heet ‘verslaving’;
- Dat los ik niet in m’n eentje op dus daar heb ik hulp bij nodig, en;
- Dan kan ik dus maar beter níet m’n eigen hoofd volgen, maar ‘doen wat de dokter zegt’. Mijn beste denken heeft me namelijk in de kliniek gebracht…
Moeilijker dan dat is het niet. Tuurlijk; je kunt eigenwijs zijn, je kunt de stappen op je eigen manier lezen (sekte!!!) en je kunt weer in je eentje de strijd met je verslaving aanbinden. Weinig kans, want je eigen wil heeft je juist in de problemen gebracht…
Ook ‘smokkelen’ helpt niet echt. Je kunt stap 1 doen (erkennen wat je probleem is), vervolgens stap 2 (ik heb hier hulp bij nodig) maar zonder stap 3 (maar ik doe het toch weer op m’n eigen manier!) schiet het niet echt op. Tenzij je zit te wachten op een herhaling van zetten en heel die ellende opnieuw wilt ondergaan.
Als je de voorbereidende 3 stappen in meer of mindere mate afgerond hebt, ben je warmgelopen en heb je een goede basis voor de marathon. Tijd voor actie! Ben je klaar voor stap 4 tot en met 9?
Samenvatting stap 4 tot en met 9: Tijd voor actie!
We gaan er dus maar vanuit dat je klaar bent voor de actie. Mooi. Dan hier alvast stap 4 tot en met 9 in vogelvlucht.
Bij stap 4 ga je er eens goed voor zitten en maak je een inventaris op van je hele leven. Dus niet alleen de periode die je doorgebracht hebt in actieve verslaving, maar vanaf je eerste herinneringen.
Bij stap 5 ga je dat delen met iemand die je vertrouwt – in de praktijk is dat vaak je sponsor. Geen overbodige luxe, want er komt nogal wat los bij deze stap, zowel je valkuilen als je sterke punten. Moed en eerlijkheid – en dan vooral naar jezelf – is hierbij onmisbaar.
Bij stap 6 aangekomen heb je een goed beeld van de karaktereigenschappen die je in de problemen kunnen brengen – bijvoorbeeld eigenwijsheid, kort lontje, ego, grenzeloosheid – en word je bereid hier aan te werken.
Bij stap 7 ga je dat daadwerkelijk doen. Dus eerst bereid worden (wat al een klus op zich is, want al ons gedrag is beloning-gestuurd) en dan in de actie.
Stap 8 is een doorlopend proces. Je maakt onbevooroordeeld een lijst van alle mensen met wie je onenigheid hebt, maar je doet er nog niets mee. Je gaat merken dat je gedurende de voorgaande stappen steeds meer bereid wordt hier je verantwoordelijkheid voor te nemen.
Bij stap 9 ga je dat daadwerkelijk doen. En geloof me, dat is eng en ook daar heb je veel steun aan je sponsor die je daarbij kan helpen. Overigens is het goede nieuws: stap 9 kan niet mislukken!
Klaar voor de start? Daar gaan we dan!
Stap 4: Hoe ben ik eigenlijk geworden wie ik ben… ?
“Wij maakten grondig en onbevreesd een morele inventaris van onszelf op.”
Bij stap 4 aangekomen wist ik inmiddels dat ik een probleem had, dat ik daar hulp bij nodig had en dat ik die hulp dan ook maar beter kon omarmen. Maar eerlijk is eerlijk: ik had nog geen idee wie ik nu eigenlijk was, hoe ik zo geworden was en waar ik de mist in was gegaan.
Omdat ik deze stap ‘grondig en onbevreesd’ moest doen was moed, eerlijkheid, zelfinzicht en zelfacceptatie noodzakelijk. Dat snapte ik inmiddels wel; ik had mezelf ruim 25 jaar van alles wijsgemaakt waarom ik best kon blijven gebruiken en ik mocht niet verwachten dat dit oude gedrag binnen een paar maanden rechtgezet kon worden. Maar dan moest ik eerst op een rijtje hebben hoe het allemaal zo gekomen was en wat de functionaliteit van mijn gebruik was. Navelstaren dus.
Dat bleek een hoop schrijfwerk te zijn. En omdat ik mezelf nu eenmaal voorgenomen had eerlijk te worden liep ik toch wel tegen een aantal pijnlijke conclusies op. Zo bleek dat ik al rond mijn 21e functioneel gebruikte, dat mijn echtscheiding niet helemaal op het conto van mijn ex te schrijven was, dat ik op mijn 29e al vier maanden uitval gehad had (ik was ruim 52 toen ik in herstel ging…), dat ik rond m’n 30e al een keer een ‘valse start’ had gemaakt bij de zelfhulpgroep AA, dat het met die affectieve verwaarlozing wel meeviel, evenals mijn dysthyme depressie, burn-out, ADHD en paniekstoornissen (officiële diagnoses waarvoor ik over een periode van 25 jaar allemaal behandeld was) en dat ook mijn slaap-apneu wel degelijk iets te maken had met mijn gebruik. Oh ja: en ook dat ik de laatste vijf jaar van mijn actief gebruik nog een aardige medicijnverslaving opgebouwd had ook, omdat ik gedurende langere tijd naar eigen inzicht Ritalin, Oxezapam en Xanax innam. Dat was wel even slikken, mede omdat ik toen nog niet eens op de helft van mijn stap 4 was…
En dat waren alleen nog maar een paar conclusies vanuit mijn actief gebruik. Toen ik echt de diepte in ging en begon te roeren in mijn vroege jeugd bleek ook dat er toen al aardig wat verslavingsgedrag aanwezig was. Zo was ik op zesjarige leeftijd al mateloos. Niet met zakken snoep leegeten of uit bomen vallen, maar met lezen. Die had ik niet aan zien komen! Het bleek dat ik als jong menneke al in mijn eigen bubbel kon gaan zitten om me af te sluiten voor de ruzies die regelmatig oplaaiden aan het thuisfront. Het vluchten zat er al vroeg in. Kortom: pijnlijk maar leerzaam.
Hoe meer ik schreef, hoe meer er boven kwam drijven. Ik begon dan ook steeds meer op te zien tegen stap 5, die logischerwijs volgde op stap 4. Want daar werd van mij verwacht dat ik stap 4 EERLIJK ging delen met iemand anders. Het hele proces van deze stap liet zich nog het best omschrijven als:
“Ik zet mijn hele leven genadeloos op een rijtje en probeer mezelf te leren kennen.”
Lees alle 12 Stappen van Leo
- Stap 1: Het fundament
- Stap 2: De Hogere Macht: help!
- Stap 3: ik geef de strijd op…
- Stap 4: Hoe ben ik eigenlijk geworden wie ik ben… ?
- Stap 5: De schaamte voorbij, ik erken wie ik ben
- Stap 6: Waarom zou ik mijn gedrag willen veranderen?
- Stap 7: Gedragsverandering, de actie
- Stap 8: Ben eens eerlijk; wat ging er nou precies verkeerd?
- Stap 9: Tijd om verantwoording af te leggen en puin te ruimen.
- Stap 10: Hoe ging het nu eigenlijk écht met mij vandaag?
- Stap 11: Wat geeft mijn leven eigenlijk zin, nu ik niet meer hoef te gebruiken?
- Stap 12: The endgame: continuïteit in mijn herstel en dat van anderen.
Leo van Berkom
Addiction Counselor
Leo is counselor voor onze cliënten, systemen en groepen. Hij verzorgt lectures, presentaties en voorlichting voor de ambulante en klinische behandelingen. Tevens ondersteunt hij met zijn expertise de nazorgtrajecten.