Een sessie zonder afweer is geen sessie, dat is gezamenlijk verdwalen in gewenst gedrag. Dit klinkt hard maar is gebaseerd op mijn eigen proces en werkervaring. Ik kon het goed hebben met mijn therapeuten en psychiaters. Niet zelden zorgde ik voor een ‘onbegrensd’, prettig klimaat waarin ‘het gewenste’ zegevierde en na afloop de therapeut met een goed gevoel ‘het bos in was gestuurd’ en ik bomvol zucht richting mijn middel ging. Voor afweer is maar één medicijn en dat is de eerlijke, pijnlijke confrontatie. Het probleem is dat wij onze afweer nog lang als onze waarheid willen koesteren. Zonder middel oké, maar zonder oud gedrag, nou nee, liever niet.
In deze groepssessie gaat het om herkenning. De vormen van afweer zijn onlosmakelijk verbonden met de ontkenning. Verslaving bestaat bij ontkenning. Ik beweer dat bijna alle vormen van afweer hun bestaansrecht hebben verkregen middels het altijd zuchtige brein. In die zin komt eerst de zucht en dan de afweer. Ik heb mijn afweer leren kennen door de herkenning in de verhalen van de anderen. Lang dacht ik, ‘dat heb ik niet’, om uiteindelijk door de confrontaties en groei in mijn proces van eerlijkheid te erkennen dat ik het allemaal in mij had. In de kliniek spreken we over mister slick of soms ook de aap en hebben cliënten de neiging om dat fenomeen als iets te zien wat buiten hen zelf ligt. Echter, wij zijn slick, wij zijn de aap, wij zijn immers het probleem, niet de drank en de drugs. Ik benoem dit altijd, wijzend naar mijn hoofd als ‘mijn stinkende achterbuurt waar ik grossier in heldere ideeën die volledig ten dienste staan van mijn verslaving. Mijn uitspraak; “als de aap van mijn schouder is, dan is het circus nog niet de stad uit” wordt eigenlijk altijd herkend; hij landt.
Dat gezegd hebbend, dient de groep gewezen te worden op hun verantwoordelijkheid, zíj moeten gaan zorgdragen voor het zelfreinigend vermogen. Het is aan hen om elkaar te confronteren. Wij verslaafden weten het immers heel goed voor anderen en dit is het moment om daar gebruik van te gaan maken. Bijna iedere cliënt doet dit liever niet, uit de angst ‘zelf aan de beurt te komen’. Maak dat bespreekbaar, durf uit te spreken dat in een groepssessie waarin zacht naar elkaar gekeken wordt, men elkaar ziek houdt. Laat ze elkaar ‘de oren wassen’, daag ze uit en laat het gebeuren.
De eerste twee sessies zijn in mijn optiek doorslaggevend voor het verdere verloop van het aftercare traject, hier wordt de toon gezet. In alle simpelheid zijn wij zieke mensen, met zieke gedachten en ziek gedrag. Als wij elkaar ontmoeten in sessies of op meetings houden we elkaar bij voorkeur ziek, daar boeken we de winst in verslaving, daar voelen we ons veilig – en dat allemaal met het idee dat we lekker bezig zijn. Het is dat proces dat in behandeling en in meetings gekanteld moet worden. Bij meetings middels de tradities en clean- tijd en in behandeling door ons. Van ons wordt lef gevraagd, lef om zo dapper te zijn de ziekte radicaal eerlijk terug te geven aan de verslaafde, hem de gelegenheid te bieden om zich volledig verantwoordelijk te gaan voelen voor zijn proces van helen én dat van de anderen.
‘Kwetsbaarheid, de beste plek om te zijn’; geldt in deze voor zowel de cliënt als de therapeut.
Maarten Dammers
Interventionist, Addiction Counselor en Familie-coach
Maarten is in actie te zien op RTL 4 in het programma Verslaafd!
“Mijn leven, en dat van mijn dierbaren, werd 35 jaar geregeerd door alcohol, speed, cocaïne, XTC en hasj.”
