Rookverslaving

De rookverslaving en de afkickkliniek

Afgelopen vrijdag 31 mei was het Wereld Niet Roken Dag; een dag om extra aandacht te besteden aan een rookvrije toekomst voor onze jeugd en een gezonde gemeenschap. Want ondanks dat roken in Nederland op steeds meer plekken verboden is, overlijden er volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid (RIVM) jaarlijks alsnog zo’n 20.000 mensen aan de gevolgen van roken. Zware rokers leven 13 jaar korter. Mensen met een alcohol- en/of drugsverslaving roken gemiddeld drie keer zoveel (Jaarrapport 2017 Stichting Benchmark GGZ) en zij hebben nog meer moeite om te stoppen. Toch wordt roken nog steeds gezien als een ‘gewoon’ probleem, in plaats van als de verwoestende ziekte die het is. In veel gevallen wordt afkicken van tabaksverslaving niet vergoed in het basispakket. Reden te meer om er, ook in de verslavingszorg, meer aandacht aan te besteden. 

De geschiedenis van roken in de gezondheidszorg

Marco de Vries, Verpleegkundig Specialist in Opleiding bij SolutionS, doet onderzoek naar rookgedrag bij verslavingszorgcliënten: “Door de jaren heen werd roken als een belangrijk onderdeel gezien van de behandeling van cliënten in de geestelijke gezondheidszorg en verslavingszorg. Er ontstonden allerlei ideeën over roken in relatie tot psychische en/of verslavingsproblemen. Zo zou roken het herstelproces bevorderen en dacht men dat roken minder schadelijk was voor de gezondheid dan alcohol of drugs.” De veronderstelling was dat als een cliënt met een alcohol- en/of drugsverslaving zou stoppen met roken, dit zou leiden tot een terugval in gebruik – of dat de psychische klachten zouden verergeren. Hulpverleners hadden bovendien het idee dat het therapeutisch meeroken én het verstrekken van sigaretten een essentieel onderdeel was van de behandeling. Stoppen met roken was daardoor nauwelijks aan de orde.

Nicotine en het effect op het brein 

Uit onderzoek blijkt dat mensen met een nicotineafhankelijkheid tien keer meer kans hadden op het ontwikkelen van een alcoholafhankelijkheid dan niet-rokers. Bovendien verandert nicotine verschillende hersengebieden tijdens de adolescentiefase: het leervermogen, geheugen, de verwerkingssnelheid en het beloningssysteem verslechtert. Blootstelling aan nicotine leidt in deze fase tot langdurige gedrags- en neurochemische veranderingen. De hersenen zijn hierdoor kwetsbaarder en vatbaarder geworden voor toekomstig alcohol- en drugsgebruik; er is een soort gateway ontstaan. Daarnaast was ook genetische kwetsbaarheid verantwoordelijk voor het ontwikkelen van middelenafhankelijkheid. “Het beloningssysteem in de hersenen is belangrijk om te voelen wat we moeten doen om in leven te blijven. Doe je iets dat goed voor je is, word je beloond met een prettig gevoel”, aldus de Vries. “Drugs, alcohol, nicotine en andere verslavende middelen en gewoonten geven een nóg prettiger gevoel. Het natuurlijke vermogen om die ‘prethormonen’ aan te maken wordt verstoord, en dat moet kunstmatig en met steeds meer middel aangevuld worden: je bouwt tolerantie op.

Afkicken in de kliniek

Mensen met een alcohol- en/of drugsverslaving roken meer, ze kunnen moeilijk stoppen met roken en rokers hebben sowieso zeven keer meer kans op roken-gerelateerde klachten zoals COPD, (long) kanker en hartziekten. De Vries: “Roken krijgt binnen de verslavingszorg nog te weinig aandacht – ondanks dat er een grote behoefte is om te stoppen en te leren omgaan met stress, verveling en angst. SolutionS voert een ontmoedigingsbeleid op roken. Er is restrictie op rookwaar, waarbij eigen meegebrachte rookwaar niet naar binnen mag. Er mag uitsluitend bij een rookzuil gerookt worden. “Ik doe onderzoek naar de meest effectieve gedragsmatige stoppen met roken behandeling, en hoe we dat het best kunnen toepassen. Als je stopt met roken tijdens je verslavingsbehandeling, vergroot je de kans op herstel namelijk met 25%.

Afkicken van rookverslaving in een kliniek wordt nog niet vergoed door de zorgverzekeraar. Dat betekent vooralsnog dat je bij ons behandeld wordt voor een alcohol-, drugs- of medicijnverslaving, en dat roken als secundaire verslaving meebehandeld wordt. Kom je als cliënt bij ons en wil je stoppen met roken, dan kun je dat tijdens je klinische verslavingsbehandeling aangeven. Je krijgt een vragenlijst om jouw rookgedrag in kaart te brengen, waarna een afspraak ingepland wordt bij een verslavingsarts of verpleegkundig specialist in opleiding voor een aanpak op maat. Tijdens je tijd in de kliniek wordt jouw hoofdverslaving aangepakt, en tegelijkertijd de rookverslaving. Dat doen we mede met cognitieve gedragstherapie. Daarbij gaat het om jouw manier van denken en het veranderen van gedrag. Afkicken en in herstel blijven heeft namelijk maar 20% te maken met het middel, en 80% met gedrag. Je krijgt tools en leert in het dagelijks leven aan de slag te gaan!

Bronnen: 

Prochaska , J., Das, S., & Young-Wolff, K. (2017). Smoking, Mental Illness, and Public Health. Annual Review of Pulbic Health, 165-185.

Prochaska, J., Delucchi, K., & Hall, S. (2004). A Meta-Analysis of Smoking Cessation Interventions With Individuals in Substance Abuse Treatment or Recovery. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 1144-1156

Cross, S., Lotfipour, S., & Leslie, F. (2017). Mechanisms and genetic factors underlying co-use of nicotine and alcohol or other drugs of abuse. The American Journal of Drug and Alcohol Abuse, 171-185.

Cross, S., Lotfipour, S., & Leslie, F. (2017). Mechanisms and genetic factors underlying co-use of nicotine and alcohol or other drugs of abuse. The American Journal of Drug and Alcohol Abuse, 171-185.

Boksa, P. (2017). Smoking, psychiatric illness and the brain. Journal of Psychiatry & Neuroscience, 147-149.

Tsai, A., Stewart, L., Brubacher, J., Cheung, K., & Tsai , J. (2017). Prevalence of potential smoking-related conditions among tobacco users in the emergency department and their perception that their visit may be smoking-related. Canadian Journal of Emergency Medicine, 207-212

Stel vrijblijvend jouw vraag

  • Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.